BALKONDA TARIM

DOMATES (LYCOPERSİCON ESCULENTUM) YETİŞTİRİLİCİĞİ

'Doğada toprağın bağrında uyuklayan, soğuğun ürpertemediği, asla sönmeyecek bir ateş saklıdır.'

         Domatesleri tarla ve bahçelerde yetiştirebileceğimiz gibi saksılarda da yetiştirebiliriz. Artık artan gıda ihtiyacı ile birlikte tarımsal üretim tarla, arazi alanlarından uzaklaşıp daha küçük alanlarda yetiştirilebilmektedir. Seracılıkla birlikte hidroponik tarım da son yıllarda kullanılan bir yöntemdir. Ben de balkonumda domates yetiştirenlerdenim. Elbette hepimiz balkonda domates yetiştirebiliriz. Ancak bunun bilgi ile desteklenmesi verimi artıracaktır.  

ANAVATANI: Anavatanı Orta ve Güney Amerika'dır. Amerika'nın Kristof Kolomb tarafından keşfinden önce yerliler tarafından besin olarak değerlendirilmekteydi. Avrupa'da domatesi ilk yiyen ve yetiştiren İtalyanlar. 18. yy tüm Avrupa'da yetiştirilmiştir. Domatesin ülkemize 110-120 yıl önce Adana'dan girdiği zannedilmekte olup İstanbul'dan geldiği de sanılmaktadır.

BOTANİK ÖZELLİKLERİ: Domates çok kuvvetli kök yapısına sahiptir. Tabi ki bu durum toprağın iyi işlenmesi ve rutubet miktarı ile bağlantılıdır. 

Domates gövdesi otsudur. Fide devresinde yuvarlak ve üzeri tüylüdür. Yaşlandıkça gövde odunlaşır. Gövde otsu olduğundan dik büyüyemez. Dallanma çok sayıda ve kuvvetlidir. 

Domatesin yaprağı bileşik yapraklıdır. Gövde üzerinde sarmal bulunur.

Domates çiçekleri erdişi (hermafrodit) dir. Çiçeğinde 5 taç, 5 çanak, 5 erkek organ ve 1 dişi organ bulunur. Domateslerde kendine döllenme hakimdir. Zaten çiçeği hermafrodit olan bitkiler genellikle kendine döllenen bir yapı gösterirler. 

Domatesin meyvesi botanik bakımdan üzümsüdür. Sofralık domateslerin 5-10 adedi 1 kg gelirken, sanayi domateslerinin 20-25 adedi 1 kg gelir.

Tohumları beyazımtrak-kül rengindedir. Tohumların çimlenebilmesi için %100 temiz olmalıdır. 

YETİŞTİRİLME VE İKLİM İSTEKLERİ: Domates ılık ve sıcak iklim sebzesidir. Soğukları sevmez. Bol ürün için uzun bir yetiştirme devresi ister. 14 derecenin altında meyve bağlamaz. Sıcaklık 10 derece altında veya 35 derecenin üstünde olursa meyve tutumu gerçekleşmez. En uygun sıcaklık 15-20 derecedir. Yani bitkiyi Güneş alan bir alanda yetiştirmemiz gerekir. En iyi döllenmeyi ise 15-25 derece arasında gerçekleştirir. Hava sıcaklığı 18 derece toprak sıcaklığı 21 derece olduğu zaman maksimum verim alınır. 

Hemen her tip toprakta yetişebilir, pek seçici değildir. Fazla rutubetli toprak sevmez. Toprak asiditesine oldukça dayanıklı olup pH: 5.0-7.0 arasında verimi oldukça iyidir. Toprah pH' ı 5.0 altına inerse toprağa kireçleme yapılmalıdır. 

Gübrelemede ahır gübresi kullanılmasını tavsiye ederim. Toprağa gerekli besini sağlar. Humusunu artırır ve mikroorganizma faaliyetini artırır. Humus toprağının işlenmesi kolaydır. 

BAKIM İŞLERİ: Fide dikildikten 2-3 hafta sonra ilk çapalama yapılmalıdır. İlk çapadan 2-3 hafta sonra ikinci çapa yapılmalıdır. Bitkilerin boyu 30-35 cm olduğunda bitki sırıklara ip ile bağlanmalıdır. Daha sonra tarlada yetiştiriyorsak yabani otlar alınmalı, toprağın kaymak tabakası kırılmalıdır. Çapa toprağı havalandırır ve rutubet değerini korur. Oksijenli solunum yapan canlıların artmasını sağlar. Domates dalları tamamen kapattığı zaman artık çapa yapılmamalıdır. 

Domateste budama işlemi yapılmalıdır. Budamada dikkat edilmesi gereken husus meyve vermeyen ince dalların kesilmesidir. Bitkinin meyve vermeyen ince dallı kısımlarının aldığı besin, böylelikle ana köke geçecektir. Budama mantığı budur. 

HASTALIK VE ZARARLILARI : En garanti yapılması gereken bitki ekilmeden 1-1.5 ay önce toprağın böceklerden korunmasıdır. Yaprak biti, beyaz sinek ve kırmızı örümcek zararlılarıdır. Saksıda yetiştiriyorsak böyle bir durumda toprağı değiştirmeniz gerekir. Ancak tavsiyem evde ya da balkonda tarım yapılacaksa toprak olarak torf kullanılmasıdır. Çünkü hastalıklar toprak kalitesi ile bağlantılıdır. 

HASAT: Hasat genelde 2-3 defa yapılır. Domates hasadında meyveler dallarından gelişigüzel koparılmamalıdır. Sofralık domatesler saplarıyla birlikte , sanayi domatesleri sapsız hasat edilmelidir. Dikimden hasada geçen süre 90-150 gündür.